Ζήτω τα περιοδικά!

Επιμέλεια: Εύη Καλλίνη, Καθηγήτρια Τομέα ΜΜΕ & Ήχου / Δημοσιογράφος

Τα περιοδικά, από το χθες στο σήμερα

O Βρετανός φιλόσοφος Francis Bacon έλεγε, ότι ο έντυπος τύπος είναι η μία από τις τρεις εφευρέσεις που άλλαξαν ολόκληρο τον κόσμο. Το περιοδικό, δηλαδή μια έντυπη έκδοση που κυκλοφορεί περιοδικά –όπως αποκαλύπτει και η ονομασία του-, εμφανίστηκε περίπου μισό αιώνα μετά την πρώτη εφημερίδα. Στόχος του ήταν και παραμένει η πληροφόρηση ή και η ψυχαγωγία.  Ήταν η χρονιά του 1672 όταν κυκλοφόρησε το πρώτο «περιοδικό διασκέδασης» (periodical of amusement), όπως αναφέρεται στα αρχεία, υπό τον τίτλο «Le Mercure Galant». Δημιουργός του ήταν ο Γάλλος συγγραφέας Jean Donneau de Vizé ενώ η πρωτοποριακή για την εποχή της έκδοση περιελάμβανε νέα, τραγούδια, σύντομους στίχους και κοινωνικά σχόλια. Βέβαια, από τότε μέχρι σήμερα πολύ νερό έχει κυλήσει στο αυλάκι και στο wall of fame της σύγχρονης ιστορίας των περιοδικών αρκετά είναι τα ονόματα εκείνα που έχουν γραφτεί με χρυσά γράμματα. Τίτλοι, όπως το Times, το Vanity Fair, η Vogue, το National Geographic και το Sports Illustrated διαμόρφωσανμια νέα οπτική και κουλτούρα, εισάγοντας καινοτόμους τρόπους γραφής, σε συνδυασμό με τη δύναμη της εικόνας.

Κι αν το μελάνι και η τυπογραφία ήταν η επανάσταση στην εποχή του Γουτεμβέργιου τον 15^ο αιώνα, στον 21^ο αιώνα αναμφίβολα η ψηφιακή τεχνολογία ήταν αυτή που έφερε τα πάνω κάτω στον χώρο του έντυπου τύπου, αλλάζοντας  ριζικά τα δεδομένα. Πολλοί βιάστηκαν να μιλήσουν για τον «θάνατο του χαρτιού» και το τέλος των περιοδικών. Έκαναν λάθος. Δανειζόμενη την πολύ γνωστή φράση «The King is dead, long live the King!”, που δηλώνει τη συνέχιση μιας μοναρχίας, θα χρησιμοποιούσα μια παράφραση αυτής που αποτυπώνει, κατά τη γνώμη μου, εξαιρετικά τη μετάβαση στη νέα εποχή: 

“Τα περιοδικά πέθαναν, ζήτω τα περιοδικά!”

Ήταν αναμένομενο η εποχή της ταχύτητας, των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων αλλά και της οικονομικής κρίσης και των περικοπών στο budget να καλλιεργήσει το έδαφος στο οποίο γεννήθηκαν και άνθισαν οι ψηφιακές εκδόσεις. Τα digital περιοδικά «κλείνουν πονηρά» το μάτι στους εκδότες, προσφέροντάς τους ένα νέο «όπλο» στο πεδίο του ανταγωνισμού, ενισχύοντας τις υπάρχουσες έντυπες περιοδικές εκδόσεις και ενίοτε λειτουργώντας ως μια «σανίδα σωτηρίας» για τίτλους που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα.

Στο νέο αυτό, αχανές ψηφιακό πεδίο, οι κλασικοί κανόνες της δημοσιογραφίας εξακολουθούν να λειτουργούν ως πολύτιμος φάρος. Δίπλα σε ορολογίες, όπως copy paste και fake news, ο δημοσιογράφος του σήμερα αντιπαραθέτει τη γνώση, την προσωπική έρευνα και την αξιολόγηση και επιβεβαίωση των πηγών του. Ασφαλώς και η digital εποχή είναι μονόδρομος, η ευκολία και η προχειρότητα όμως όχι.