Η «γλώσσα των νέων»: Χρήσεις, κρίσεις και επικρίσεις

Αποτελώντας ένα είδος κοινωνιολέκτου, που διευκολύνει την επικοινωνία των νέων μεταξύ τους, η «γλώσσα των νέων» περιλαμβάνει ένα σύνολο λέξεων και φράσεων, το οποίο με την πάροδο των χρόνων εμπλουτίζεται, επηρεάζοντας αναπόφευκτα και την κοινή νέα ελληνική γλώσσα, συγκεντρώνοντας γύρω της ένα σύνολο κρίσεων και επικρίσεων.

Αναμφίβολα, κάθε γενιά συνδέεται μεταξύ της με ένα ορισμένο σύστημα εννοιών, ιδεών και κοινωνικοπολιτικών σημαινομένων, το οποίο την ωθεί στη δημιουργία ενός λεξιλογίου μάλλον δυσνόητου από τους μεγαλύτερους σε ηλικία αλλά αποδεκτού και κατανοητού, κατά βάση, από τα άτομα που συναποτελούν την εκάστοτε νεολαία.

Κώδικας επικοινωνίας των νέων

Οι λέξεις αυτές, που αποτελούν τον κώδικα επικοινωνίας των νέων, είναι σε μεγάλο βαθμό επηρεασμένες από την τριβή της νεολαίας με το διαδίκτυο, και ιδιαίτερα με τα social media, τις μουσικές και τηλεοπτικές τους προσλαμβάνουσες, αλλά και την προσαρμογή και παραλλαγή της αργκό της προηγούμενης από αυτούς γενιάς.

Οι ίδιοι οι κοινωνιολόγοι και οι γλωσσολόγοι σημειώνουν πως μεγάλο «μερίδιο ευθύνης» γι’ αυτή την άτυπη γλώσσα φέρουν η αμερικάνικη αργκό, η οποία άλλοτε παραμένει αυτούσια κι άλλοτε μεταφράζεται, αλλά και η ίδια η επιθυμία των νέων ατόμων να διαφοροποιηθούν από τους μεγαλύτερους.

Φυσικά, η δημιουργία ενός ανεξάρτητου νεανικού λεξιλογίου υπήρξε ανέκαθεν πάγια τακτική της νέας γενιάς, κάτι που έγινε μαζικό φαινόμενο από τα τέλη του 20^ου αιώνα, εξ αιτίας, κυρίως της αυξανόμενης οικονομικής και πολιτισµικής ανεξαρτησίας των νέων στις σύγχρονες κοινωνίες, αλλά και της επιρροής της αγγλοαµερικανικής κουλτούρας στην ελληνική κοινωνία.

Έρευνες, βέβαια, δείχνουν πως, πλέον, η γλώσσα των νέων είναι γνωστή σε όλους, ακόμα και σε άτομα άνω των 30 ετών, με μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού να τη μιλά, προσπαθώντας να προσελκύσουν τους νέους και να αποτελούν και αυτοί με τη σειρά τους μέρος ενός νεανικού κοινού. Παράλληλα, παρατηρείται πως το μεγαλύτερο ποσοστό των ενηλίκων που μιλούν την γλώσσα των νέων είναι οι γυναίκες και τα άτομα που είναι απόφοιτοι Λυκείου και Πανεπιστημίου.

Οι καθηγητές μιλούν τη γλώσσα των νέων!

Όσον αφορά τη χρήση του νεανικού λεξιλογίου από μεγαλύτερους, ηλικιακά, ανθρώπους, σε πολλά κράτη του κόσμου παρατηρείται ένα έντονο φαινόμενο αφομοίωσης του λεξιλογίου αυτού από μερίδα των εκπαιδευτικών, φυσικά, όχι σε απόλυτο βαθμό.

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός πως, ιδιαίτερα στη δευτεροβάθμια και περισσότερο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, οι καθηγητές επιλέγουν τη χρήση της γλώσσας των νέων, αλλά και γενικότερα τις ευρύτερες πολιτισμικές προσλαμβάνουσες της νεολαίας, για να καταστήσουν το περιεχόμενο των μαθημάτων τους πιο σαφές και θελκτικό και, πολύ περισσότερο, αν το μάθημα ανήκει στην γκάμα των συχνά χαρακτηριζόμενων ως βαρετών μαθημάτων.

Εκφράσεις όπως «παίξε μπάλα», «ρε μπρο», «WTF», «LOL», «παίκτη μου», «ψηλέ μου», «τι φάση», «γίναμε», «τσιλ», «jesus», «έκανα diss», «beef» κ.ά. είναι μερικές μόνο από τις φράσεις που επιλέγει να χρησιμοποιεί καθημερινά η σημερινή νεολαία, προκαλώντας άλλοτε τη συμπάθεια και την αποδοχή και άλλοτε την κριτική και – εν πολλοίς – επικριτική στάση των επιστημόνων και μεγάλου μέρους της κοινωνίας. Η επικριτική στάση, που κυμαίνεται από την απλή αποστροφή προς τις άγνωστες λέξεις ως τη δριμεία κριτική, σχετίζεται, όπως συνέβαινε πάντα, με την επίδραση που μπορεί να έχει στη πρότυπη κοινή νεοελληνική γλώσσα.

Φόβοι για συρρίκνωση της γλώσσας;

Δεν είναι λίγες οι φορές που γλωσσολόγοι κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, κάνοντας λόγο για γλωσσική πενία των νέων ατόμων και παρείσφρηση δυσνόητων λέξεων, στοιχεία που αναπόφευκτα συρρικνώνουν το λεξιλόγιο της νόρμας, της επίσημης, δηλαδή, γλώσσας του κράτους, μια άποψη που έχει βρει πολλές αντιρρήσεις όχι μόνο από τη νεολαία και όσους ασπάζονται το νεανικό λεξιλόγιο, αλλά και από όσους ασχολούνται με τη μελέτη της γλώσσας.

Οι υπέρμαχοι της αποδοχής και συχνά χρήστες του νεανικού λεξιλογίου, οι οποίοι οργανικά δεν ανήκουν στη συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα, ισχυρίζονται πως η «γλώσσα των νέων» είναι ένα οργανικό κομμάτι κάθε ζωντανής γλώσσας και έχει τις ρίζες της στην κοινωνική διάρθρωση της κάθε κοινωνίας, χωρίς να αποβλέπει, φυσικά, στην υποκατάσταση της νόρμας και τη φθορά της.

Οι ψυχολόγοι, πάλι, από την πλευρά τους, σημειώνουν πως στην πραγματικότητα, η γλώσσα των νέων είναι επί της ουσίας ένας κρυφός τρόπος συνεννόησης, ένα παιχνίδι των νέων, οι οποίοι αρέσκονται να γίνονται κατανοητοί από τους συνομηλίκους τους και όχι από τους μεγάλους.

Αναλυτικότερα, σύμφωνα, μάλιστα, με τους κοινωνιογλωσσολόγους, η στάση των ενηλίκων, ιδιαίτερα των γονέων και μερίδας της εκπαιδευτικής κοινότητας και των Μ.Μ.Ε., να επικρίνουν το λεξιλόγιο των νέων δεν εδράζεται σε επιστημονική βάση, αλλά αντίθετα είναι ένα στερεότυπο που στιγματίζει τη νεολαία, παραβλέποντας πως το επίπλαστο λεξιλόγιό τους εξυπηρετεί την εσωτερική επικοινωνία της ίδιας της ομάδας και της προσδίδει ορισμένα χαρακτηριστικά.